Cross-crafting in standardized and customized metallurgy. Some examples from Bronze Age Poland
Artykuł autorstwa prof. Justyny Baron z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz dr Kamila Nowaka z Austriackiego Instytutu Archeologicznego w Wiedniu ukazał się w czasopiśmie World Archaeology. Publikacja poświęcona jest analizie zjawiska cross-craftingu w metalurgii epoki brązu na ziemiach dzisiejszej Polski.
Autorzy koncentrują się na relacjach pomiędzy standaryzacją a personalizacją produkcji metalurgicznej – od seryjnego wytwarzania przedmiotów, po obiekty wykonywane na indywidualne zamówienie, m.in. dla osób leworęcznych czy o zróżnicowanych rozmiarach dłoni. Badania wskazują, że obie strategie – często postrzegane jako przeciwstawne – współistniały i przenikały się w praktykach rzemieślniczych sprzed ponad trzech tysięcy lat.
Publikacja podkreśla znaczenie wiedzy i umiejętności wykraczających poza samą obróbkę metalu – obejmujących m.in. techniki ceramiczne, kamieniarskie czy zastosowanie wosku traconego. Pokazuje również, że wytwórcy epoki brązu potrafili elastycznie odpowiadać na potrzeby społeczności, łącząc efektywność produkcji seryjnej z możliwością tworzenia wyrobów unikatowych.
