Ukazała się właśnie nowa monografia współautorstwa prof. Marty Osypińskiej z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, poświęcona badaniom nad społecznościami środkowej epoki kamienia w dolinie Nilu. Publikacja Kobs, Aurochs and Clams. Human Behavior in Late Pleistocene sub-Saharan Africa. The Middle Stone Age in the Affad Basin, Sudan stanowi podsumowanie wieloletnich badań terenowych i analiz prowadzonych przez międzynarodowy zespół badawczy w północnym Sudanie.

Koby, tury i małże… nawet dla profesjonalnych archeologów zajmujących się środkową epoką kamienia łupanego (MSA) nazwy te mogą stanowić zagadkę. Jednak najprawdopodobniej to właśnie one były głównym przedmiotem zainteresowania i najważniejszym celem członków społeczności nad Nilem w późnym plejstocenie. Ludzie skupiali się na polowaniu i zbieraniu tych zwierząt, dostosowując swoje narzędzia, aby robić to jak najskuteczniej. Używali ognia, wytwarzali kamienne narzędzia do krojenia mięsa oraz budowali drewniane schronienia i instalacje – wszystko to służyło polowaniu na koby i tury oraz zbieraniu małży. Kamień po kamieniu, kość po kości, autorzy tej publikacji odkrywają świat tych ludzi, rolę człowieka w tym świecie i jej odzwierciedlenie we współczesnej rzeczywistości.

Monografia została zaprojektowana przede wszystkim jako prezentacja materiałów archeologicznych. Jednocześnie stanowi źródło danych do dyskusji nad zdolnościami adaptacyjnymi grup ludzkich z północno-wschodniej Afryki w okresie MSA. Adaptacja behawioralna to złożony system interakcji między ludźmi jako istotami społecznymi a ich środowiskiem. Analiza obrobionych kawałków chertu daje wyobrażenie o procesach uczenia się poprzez ich replikację, a jednocześnie pozwala zaprezentować wytworzone narzędzia. Preferencje dotyczące rodzaju skały użytej do wykonania określonego narzędzia odzwierciedlają także sezonową dostępność surowca. Widać to wyraźnie również w dostępie do różnorodnych źródeł białka zwierzęcego.

Badania autorów umożliwiły wgląd w zachowania adaptacyjne grup ludzkich z mikroregionu basenu Affad w stosunkowo jednolitym okresie między 45 a 55 tys. lat temu. Tak precyzyjne ukierunkowanie badań zapewnia znacznie solidniejsze podstawy do formułowania hipotez na temat charakteru MSA niż wcześniejsze analizy zbiorów z wielu stanowisk rozpatrywanych poza kontekstem, niezależnie od siebie.