Grzegorz Michalec, Rafał Sikora, Małgorzata Winiarska-Kabacińska, Davaakhuu Odsuren, Antoni Wójcik, Piotr Moska, Marcin Szmit, Dashzeveg Bazargur, Przemysław Bobrowski, Maciej Jórdeczka, Józef Szykulski, Patryk Muntowski, Andrzej Gałaś, Byambaa Gunchinsuren, Mirosław Masojć; PLOS ONE, 2 września 2025
Geoarchaeological research on site formation process, paleoenvironment, and human behaviors in the early Holocene of the Gobi Desert, Mongolia
W czasopiśmie PLOS ONE ukazał się artykuł pt. Geoarchaeological research on site formation process, paleoenvironment, and human behaviors in the early Holocene of the Gobi Desert, Mongolia. Wśród współautorów znajdują się badacze z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego: Grzegorz Michalec, prof. Józef Szykulski i prof. Mirosław Masojć.
Artykuł powstał we współpracy międzynarodowego zespołu archeologów i geologów. W badaniach wzięli udział uczeni z Polski i Mongolii, w tym przedstawiciele Mongolskiej Akademii Nauk oraz Uniwersytetu Narodowego Edukacji w Ułan Bator.
Publikacja jest częścią projektu Narodowego Centrum Nauki pt. „Wokół Tsakhiurtyn Hondi. Badania epoki kamienia pogranicza Ałtaju i Pustyni Gobi w Mongolii”, realizowanego przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego przy wsparciu Narodowego Centrum Nauki (grant 2019/33/B/HS3/01113) oraz programu IDUB Uniwersytetu Wrocławskiego.
Analizie poddano stanowisko FV92 położone przy paleojeziorze Luulityn Toirom na Pustyni Gobi. Datowania luminescencyjne wskazują, że zbiornik ten istniał i stwarzał dogodne warunki osadnicze już ponad 8 tys. lat temu.
Badania geoarcheologiczne dowiodły, że formowanie się stanowiska warunkowały najpierw procesy fluwialne, a następnie — wraz z postępującym wysychaniem klimatu — procesy eoliczne. Analiza zabytków kamiennych potwierdziła dominację technologii mikrolitycznej. Ślady użytkowania narzędzi wskazują na czynności związane z obróbką mięsa oraz roślin. Transport surowców z gór Ałtaju dowodzi średniego zasięgu mobilności grup łowiecko-zbierackich.
Rezultaty wskazują, że wczesny holocen na obszarze Gobi sprzyjał rozwojowi osadnictwa dzięki obecności jezior i łagodniejszym warunkom środowiskowym. Stanowisko FV92 pełniło rolę sezonowego obozu, w którym skupiały się różnorodne aktywności gospodarcze i warsztatowe.
Publikacja stanowi istotny wkład w poznanie pradziejów Azji Środkowej i podkreśla znaczenie projektu dla badań nad kontaktami i mobilnością społeczności epoki kamienia.
Artykuł dostępny jest w otwartym dostępie w PLOS ONE.
